Elk jaar lopen wereldwijd meer dan 82 miljoen mensen gonorroe op, een soa die zich sneller verspreidt dan veel mensen beseffen. Alsof dat nog niet genoeg is, worden de stijgende aantallen in steden door heel Europa en de VS nu vergezeld door een serieuze dreiging: medicijnresistente stammen van Neisseria gonorrhoeae die conventionele behandelingen voorbijstreven.
Deze groeiende uitdaging voor de volksgezondheid benadrukt de noodzaak van individuele waakzaamheid. Mensen moeten seksuele gezondheid benaderen met dezelfde alertheid als elke andere te voorkomen medische aandoening.
In deze gids leggen we uit wat je moet weten om gonorroe vroeg te herkennen, te begrijpen hoe het wordt overgedragen, en de meest geschikte testmethode te kiezen. Lees verder om je gezondheid te beschermen en zelfverzekerde keuzes te maken op basis van medische feiten, niet op basis van giswerk.
Wat is gonorroe?
Gonorroe is een veelvoorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa), veroorzaakt door de bacterie Neisseria gonorrhoeae. De infectie tast vooral de slijmvliezen van de geslachtsdelen aan, maar kan ook voorkomen in het rectum, de keel of de ogen — meestal als gevolg van orale of anale seks. Hoewel gonorroe vaak wordt geassocieerd met genitale klachten, komen infecties buiten de geslachtsdelen (extragenitaal) steeds vaker voor en blijven ze vaak onopgemerkt.
De infectie komt het meest voor bij seksueel actieve mensen tussen de 15 en 24 jaar, vooral bij personen met meerdere seksuele partners of bij wie het condoomgebruik inconsistent is
Hoe wordt gonorroe overgedragen?
Gonorroe wordt overgedragen via onbeschermde vaginale, anale of orale seks met een besmette partner. De bacterie Neisseria gonorrhoeae gedijt in warme, vochtige lichaamsdelen, zoals de plasbuis, baarmoederhals, endeldarm en keel. Hierdoor verspreidt de infectie zich gemakkelijk via contact met slijmvliezen — zelfs zonder ejaculatie. Direct contact met besmette lichaamsvloeistoffen is al voldoende om de soa gonorroe over te dragen.
Overdracht tijdens de geboorte is ook mogelijk. Als gonorroe tijdens de zwangerschap onopgemerkt blijft, kan de infectie van moeder op kind worden overgedragen tijdens de bevalling. Dit kan leiden tot ernstige ooginfecties bij de pasgeborene, met mogelijk blijvende schade aan het gezichtsvermogen.
Belangrijke risicofactoren zijn:
- Onbeschermde vaginale, anale of orale seks
- Meerdere of nieuwe seksuele partners
- Een geschiedenis van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s)
- Een partner met een vastgestelde soa
- Seksuele netwerken met een hoge soa-prevalentie (zoals binnen MSM-gemeenschappen)
Inzicht uit de volksgezondheid: In Nederland is gonorroe al decennialang een terugkerende zorg. Al in 2005 stond het in de top vier van meest gemelde soa’s.
Wat zijn de vroege symptomen van gonorroe?
Gonorroe kan al 2 dagen tot 3 weken na besmetting klachten veroorzaken, maar blijft in veel gevallen ongemerkt — vooral bij vrouwen. Hierdoor is vroege opsporing lastig, en neemt het risico toe dat je de infectie onbewust overdraagt.
Wanneer er wel klachten optreden, verschillen die per infectieplaats. Dit zijn de meest voorkomende symptomen van gonorroe:
Genitale symptomen:
- Pijn of een branderig gevoel bij het plassen.
- Ongewone afscheiding uit de penis of vagina (wit, geel of groen).
- Vaginale bloedingen tussen menstruaties.
- Gezwollen of gevoelige testikels bij mannen.
Anale symptomen:
- Jeuk of ongemak rond de anus.
- Afscheiding uit het rectum.
- Bloedverlies bij de ontlasting.
Keelklachten (orale gonorroe):
- Aanhoudende keelpijn zonder verkoudheids- of griepsymptomen.
Deze vroege signalen lijken vaak op die van andere soa’s, zoals chlamydia. Daarom is testen de enige manier om zekerheid te krijgen over een gonorroe-infectie.
Kun je gonorroe hebben zonder symptomen?
Een van de meest zorgwekkende aspecten van gonorroe is hoe vaak de infectie onopgemerkt blijft. Volgens de Cleveland Clinic heeft tot 50% van de vrouwen en 10% van de mannen met genitale gonorroe helemaal geen klachten. Infecties in de keel of het rectum zijn nóg lastiger te herkennen; naar schatting heeft 90% van de mensen met orale of anale gonorroe geen symptomen.
Zelfs bij genitale infecties zijn klachten niet gegarandeerd. Waar ongeveer 90% van de mannen doorgaans wél symptomen ervaart, geldt dat slechts voor 30% tot 60% van de vrouwen. Zonder duidelijke signalen kan gonorroe zich ongemerkt ontwikkelen en leiden tot ernstige complicaties, zoals een bekkenontsteking (PID), bijbalontsteking (epididymitis) of onvruchtbaarheid.
Daarom is regelmatige soa-testing cruciaal, zeker als je meerdere seksuele partners hebt of orale en anale seks hebt. Het is de enige manier om gonorroe vroegtijdig op te sporen en blijvende gezondheidsschade te voorkomen.
Inzicht uit de volksgezondheid: Elk jaar worden in Nederland ongeveer 20.000 mensen gediagnosticeerd met gonorroe — en dat zijn alleen de mensen die zich daadwerkelijk laten testen. Het werkelijke aantal ligt vermoedelijk hoger, door het grote aantal niet-gediagnosticeerde en symptoomvrije gevallen.
Wat zijn de symptomen bij mannen en vrouwen?
De symptomen van gonorroe kunnen sterk verschillen tussen mannen en vrouwen. Soms zijn de klachten zo mild dat ze nauwelijks worden opgemerkt. Het begrijpen van deze verschillen is belangrijk om de infectie tijdig te herkennen en ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen.
Veelvoorkomende gonorroe symptomen bij mannen:
- Een branderig of pijnlijk gevoel bij het plassen.
- Witte, gele of groene afscheiding uit de penis.
- Pijn of zwelling in één teelbal (minder vaak, maar zorgwekkend).
- Pijn, afscheiding of bloedverlies uit de anus bij anale infectie.
Gonorroe symptomen bij vrouwen kunnen zijn:
- Pijn bij het plassen of een verhoogde aandrang om te plassen.
- Meer vaginale afscheiding, vaak met een afwijkende geur of kleur.
- Bloedverlies tussen menstruaties.
- Pijn in de onderbuik of het bekkengebied.
- Anale irritatie of afscheiding wanneer de infectie zich buiten de geslachtsdelen verspreidt.
Wat zijn de risico’s van onbehandelde gonorroe?
Zonder behandeling kan gonorroe zich verder ontwikkelen en ernstige, soms onomkeerbare gezondheidsproblemen veroorzaken. Dit hangt af van de plek van infectie en de persoon die besmet is.
Bij vrouwen kan onbehandelde gonorroe leiden tot:
- Bekken Ontstekingsziekte (PID): een ernstige infectie van de baarmoeder en eileiders die chronische pijn, littekens en onvruchtbaarheid kan veroorzaken.
- Buitenbaarmoederlijke zwangerschap: littekens door PID verhogen het risico dat een zwangerschap zich buiten de baarmoeder ontwikkelt, wat levensbedreigend kan zijn.
- Chronische bekkenpijn: ontstekingen kunnen blijvende schade veroorzaken, zelfs nadat de infectie is verdwenen.
Bij mannen zijn de risico’s:
- Bijbalontsteking (epididymitis): pijnlijke ontsteking van de buis waar sperma wordt opgeslagen en vervoerd, wat de vruchtbaarheid kan beïnvloeden.
- Prostatitis: infectie van de prostaatklier, die pijn, koorts en plasklachten kan veroorzaken.
- Verminderde vruchtbaarheid: aanhoudende ontstekingen kunnen de kwaliteit en doorstroming van sperma negatief beïnvloeden.
Voor beide seksen geldt:
- Verspreide gonokokkeninfectie (DGI): de bacterie kan zich via de bloedbaan verspreiden en symptomen veroorzaken zoals gewrichtspijn, huidafwijkingen of zelfs sepsis.
- Gonokokken Artritis: pijnlijke zwelling van één of meerdere gewrichten door verspreiding van de bacterie buiten de oorspronkelijke infectieplek.
- Verhoogd HIV-risico: gonorroe verhoogt de kans op het oplopen en doorgeven van HIV doordat de slijmvliezen worden aangetast en lokale ontsteking toeneemt.
Bij pasgeborenen, baby’s die tijdens de bevalling via de vagina blootgesteld zijn aan gonorroe, kunnen ze een ernstige ooginfectie krijgen, bekend als ophthalmia neonatorum. Zonder behandeling kan dit leiden tot blijvende schade aan het gezichtsvermogen of zelfs blindheid. Onderzoek toont aan dat tot 28% van de baby’s van moeders met gonorroe deze aandoening ontwikkelt.
Daarnaast lopen ze ook risico op gewrichtsontstekingen of levensbedreigende sepsis. Vroege opsporing tijdens de zwangerschap is daarom cruciaal.
Hoe kun je gonorroe vroegtijdig opsporen?
Vroege opsporing is essentieel om complicaties door gonorroe te voorkomen, vooral omdat de infectie vaak geen symptomen veroorzaakt. De meest betrouwbare manier om gonorroe te ontdekken is via regelmatige soa-testen.
Testen is vooral belangrijk voor:
- Seksueel actieve vrouwen onder de 25 jaar.
- Mannen die seks hebben met mannen (MSM).
- Iedereen met nieuwe of meerdere seksuele partners.
- Personen met klachten of een partner met een soa-diagnose.
- Zwangere vrouwen om complicaties tijdens de bevalling te voorkomen.
Voor mensen in risicogroepen wordt aanbevolen om elke 6 tot 12 maanden getest te worden, of vaker als de arts dat adviseert. Platforms zoals Easly maken vroege opsporing eenvoudiger met nauwkeurige gonorroe thuistesten. Deze tests zijn vooral handig als je privacy belangrijk vindt, je in een afgelegen gebied woont, of wachttijden in klinieken wilt vermijden.
Wat zijn de testmogelijkheden voor gonorroe?
Gonorroe kan met verschillende testen worden vastgesteld, afhankelijk van je situatie en voorkeur:
- Nucleïnezuur-amplificatietest (NAAT): Dit is de gouden standaard voor het vaststellen van gonorroe. De test detecteert het genetisch materiaal van Neisseria gonorrhoeae in urine- of uitstrijkjes (vaginaal, rectaal, keelslijm, of plasbuis). NAAT-tests zijn zeer gevoelig en specifiek en worden uitgevoerd in een gecertificeerd laboratorium.
- Thuistest met zelfafname: Deze bieden een discrete en klinisch betrouwbare manier om te testen zonder een kliniek te bezoeken. Je neemt zelf een monster, meestal urine of een swab, en stuurt dit op naar een gecertificeerd laboratorium. Easly biedt bijvoorbeeld de STD Basic en STD Complete testen aan, die naast gonorroe ook andere veel voorkomende soa’s opsporen. De uitslag ontvang je meestal binnen enkele dagen via een beveiligd online portaal.
- Snelle tests: Sommige point-of-care tests geven binnen 30 minuten resultaat. Hoewel veelbelovend in klinische omgevingen, zijn ze minder nauwkeurig dan NAAT’s en weinig beschikbaar voor thuisgebruik.
Elke testmethode verschilt in beschikbaarheid, nauwkeurigheid en privacy. Voor de meeste mensen is een laboratorium NAAT of een gecertificeerde thuistest van platforms zoals Easly de beste combinatie van klinische kwaliteit en gebruiksgemak. Easly’s SOA Basis en SOA Compleet thuistesten screenen op gonorroe en andere veelvoorkomende infecties, wat het testen eenvoudig en betrouwbaar maakt.
Hoe werkt een gonorroe thuistest?
Met een thuistest kun je op een privé en betrouwbare manier testen op gonorroe. Zo werkt het doorgaans:
- Bestel een testkit bij een gecertificeerde aanbieder, zoals Easly.
- Doe de test, meestal urine of een swab, volgens de duidelijke instructies.
- Stuur het monster op met de bijgeleverde, vooraf betaalde envelop.
- Ontvang je resultaat tussen 2 tot 5 werkdagen online.
Deze testkits worden geanalyseerd in erkende laboratoria, met dezelfde NAAT-technologie als in klinieken. Hierdoor ben je verzekerd van medische kwaliteit en nauwkeurigheid. Thuistesten zijn vooral handig als je privacy belangrijk vindt, in een afgelegen gebied woont of geen wachttijden en mogelijke stigmatisering in een kliniek wilt.
Wanneer is labtesten een betere keuze?
Hoewel thuistesten veilig en betrouwbaar zijn voor veel mensen, zijn er situaties waarin kliniektesten beter zijn:
- Er klachten zijn, zoals afscheiding, pijn bij het plassen of pijn in het bekkengebied.
- Je onbeschermd seks hebt gehad met een partner bij wie een soa is vastgesteld.
- Je zwanger bent of een kinderwens hebt, om de gezondheid van jou en je baby te beschermen.
- Je snel een uitslag nodig hebt (sommige klinieken bieden dezelfde dag testen en behandeling aan).
- Er is lichamelijk onderzoek of directe medische zorg nodig, vooral bij complicaties.
Klinieken bieden daarnaast een uitgebreide soa-screening, begeleiding en ondersteuning bij het informeren van partners — essentiële onderdelen van een effectieve aanpak van soa’s in de volksgezondheid.
Hoe betrouwbaar zijn thuistesten vergeleken met labtesten?
Gecertificeerde thuistesten voor gonorroe met NAAT-technologie hebben een betrouwbaarheid van 95–99%, vergelijkbaar met testen in een kliniek, mits de test correct wordt uitgevoerd. Het belangrijkste verschil zit in het afnemen van het monster
- In klinieken nemen getrainde zorgverleners het monster af, waardoor de kans op fouten kleiner is.
- Thuis is een nauwkeurig resultaat afhankelijk van het zorgvuldig volgen van de instructies.
Voor extra zekerheid kiezen sommige mensen ervoor om na een positieve thuistest nog een lab test te doen.
Wanneer moet je een arts raadplegen?
Neem contact op met een arts als:
- Je klachten ontwikkelt zoals afscheiding, pijn bij het plassen of pijn in het bekkengebied.
- Jij of je partner positief getest is op gonorroe.
- De klachten aanhouden na het afronden van de behandeling.
Snelle medische zorg verkleint de kans op complicaties en voorkomt verdere verspreiding.
Hoe wordt gonorroe behandeld?
De aanbevolen behandeling voor ongecompliceerde gonorroe is een eenmalige injectie van 500 mg ceftriaxon, toegediend door een zorgprofessional. Deze medicatie mag niet zonder medische begeleiding zelf worden toegediend. Als er ook sprake is van chlamydia, kan een kuur met orale doxycycline worden toegevoegd. Het is belangrijk de volledige kuur af te maken en seksuele contacten te vermijden gedurende 7 dagen na de behandeling of totdat alle klachten verdwenen zijn.
Kun je opnieuw besmet raken na behandeling?
De behandeling ruimt de huidige infectie op, maar biedt geen bescherming tegen nieuwe besmettingen. Zonder nazorg of behandeling van je partner blijft het risico op herinfectie groot. Om dit te voorkomen:
- Laat je na 3 maanden opnieuw testen, ook als je geen klachten meer hebt.
- Zorg dat alle recente partners getest en behandeld worden.
- Gebruik consequent condooms.
- Laat je regelmatig testen als je nieuwe of meerdere partners hebt.
Conclusie
Gonorroe is geen onschuldig kwaaltje. Het is een snel voortschrijdende bacteriële infectie die je voortplantingsgezondheid kan beschadigen, het risico op HIV kan verhogen en de gezondheid van een baby bij de geboorte kan bedreigen. Het vraagt om actie, niet om uitstel.
Het herkennen van symptomen is belangrijk, maar alleen daarop vertrouwen is niet genoeg. Gonorroe verspreidt zich vaak zonder duidelijke klachten, vooral in de keel, het rectum of de baarmoederhals.
Ben je seksueel actief, vooral met nieuwe of meerdere partners, dan is regelmatige soa-testing een medische noodzaak. Alleen zo kun je gonorroe vroegtijdig opsporen, effectief behandelen en blijvende schade voorkomen.
De SOA Basis, SOA Compleet en SOA Budget thuistesten van Easly bieden gecertificeerde laboratoriumkwaliteit met volledige privacy. Ze zijn betrouwbaar, snel en ontworpen om jou in staat te stellen actie te ondernemen voordat het te laat is.
Neem de regie over je seksuele gezondheid: test vroeg, test slim.
Bronnen
- World Health Organization. Gonorrhoea
- CDC. Drug-Resistant Gonorrhea
- CDC. About Gonorrhea
- Healthline. Everything You Need to Know About Gonorrhea
- MedLine+. Gonorrhea (Also called: The clap)
- Soaaids. Gonorroe.
- RIVM. Gonorroe
- Thuisards. Ik heb gonorroe
- Cleveland Clinic. Gonorrhea
