Wat is herpes genitalis en hoe vaak komt het voor?

Herpes genitalis is een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) die wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus. Er zijn twee typen herpes simplex virus, HSV-1 en HSV-2. Beide type virussen kunnen herpes genitalis veroorzaken, waarbij er zich blaasjes vormen in of rondom de geslachtsdelen, de anus of in de mond. Het herpes virus (meestal HSV-1) kan naast herpes genitalis, ook herpes labialis veroorzaken. Herpes labialis is beter bekend als de koortslip. Een koortslip is echter geen SOA, in tegenstelling tot herpes genitalis. Eenmaal besmet met het herpes virus, dan blijft het virus levenslang in je lichaam aanwezig. Klachten kunnen daarom komen en gaan. In 2019 werden ongeveer 28.840 mensen gediagnosticeerd met herpes genitalis. 

Hoe raak je besmet met herpes genitalis?

Herpes wordt verspreid door direct contact tussen open huid (bij een blaasje) of lichaamsvocht van iemand die besmet is met herpes en de slijmvliezen van de penis, vagina, anus of mond van de ander. Overdracht van het virus verloopt vele malen minder gemakkelijk als de huid volledig intact is. De overdracht van een SOA wordt ook wel transmissie genoemd. De kans op transmissie van het virus is groter van mannen naar vrouwen dan andersom. 

Wie loopt risico op besmetting?

Iedereen die onbeschermde seks heeft, loopt het risico op het oplopen van de SOA herpes genitalis. Maar let op, ook bij beschermde seks (met condoom), bestaat de kans op besmetting door direct huid op huid contact. Dit gebeurt bijvoorbeeld als de huid met (open) blaasjes van een met herpes besmet persoon, in aanraking komt met de kapotte huid van een niet besmet persoon. Risico op een ernstiger verloop van herpes genitalis lopen mensen met een verminderd immuunsysteem en mensen met een bestaande huidaandoening zoals eczeem. 

Wat zijn de symptomen van herpes genitalis?

Bij een besmetting met het herpes simplex virus, blijft dit virus levenslang aanwezig in het lichaam. Dat betekent dat na besmetting, de symptomen voor een eerste keer zullen optreden (“primo-infectie”) en daarna af en toe terug kunnen keren (“het recidief”). Een primo-infectie verloopt vaak heftiger dan een recidief. Een besmetting met herpes simplex hoeft overigens niet gepaard te gaan met symptomen. Een aanzienlijk deel van de mensen ervaart geen symptomen. Bij de mensen die wél symptomen ervaren, beginnen de klachten soms (bij 40% van de mannen, bij 70% de vrouwen) met algemene ziekteverschijnselen, zoals koorts, spierpijn, hoofdpijn en niet lekker voelen. Dit kan bij vrouwen worden gevolgd door klachten als vaginale afscheiding, pijn en een branderig gevoel bii het plassen. Ook bij mannen kan het plassen pijnlijk zijn. Ongeveer een week na de eerste klachten, ontstaan dan de typische blaasjes in het gebied in of rondom de genitaliën, anus of in de mond. Deze blaasjes zijn gevuld met helder vocht. De blaasjes verdwijnen binnen maximaal 4 weken. Je vindt een duidelijk overzicht van klachten onder de tab “symptomen”.

Hoe en wanneer test je op herpes genitalis?

In de meeste gevallen is het niet nodig om herpes vast te stellen met een test. Herpes kan vaak al worden vastgesteld aan de hand van de typische blaasjes en klachten (door een arts). Als er twijfel bestaat, kan herpes wel worden vastgesteld met een test. Een PCR test is hiervoor geschikt, maar is alleen geschikt op het moment dat er sprake is van blaasjes. Een PCR test kan het herpes simplex virus aantonen in het lichaamsmateriaal dat wordt getest. Herpes is niet direct na oplopen aantoonbaar met een test. Hier gaat enige tijd overheen. De tijd tussen het moment van oplopen en het moment dat herpes aantoonbaar is met een test wordt ook wel de incubatietijd genoemd. Voor herpes geldt een incubatietijd tussen de 2 en 12 dagen, gemiddeld is dit 4 dagen. Zie hieronder informatie over wanneer je het beste kunt testen.

Wat zijn de gevolgen van herpes genitalis?

Herpes genitalis levert zelden ernstige complicaties op. In enkele gevallen kan hersenvliesontsteking ontstaan als gevolg van een herpes infectie. Mensen met een verminderde afweer en mensen met een bestaande huidaandoening, lopen meer risico op een ernstiger beloop met een complicatie zoals hierboven beschreven. 

Zwangeren die besmet zijn met herpes, kunnen dit overdragen aan hun baby. Overdracht gebeurt meestal tijdens de bevalling, maar kan ook plaatsvinden gedurende de zwangerschap en kort na de bevalling, hoewel dit vrij zeldzaam is. Een herpes infectie bij een baby wordt ook wel neonatale herpes genoemd en kan ernstige gevolgen hebben. Een infectie kan de huid en ogen, het centrale zenuwstelsel en organen zoals de lever, bijnieren en longen van de baby aantasten.

Hoe wordt herpes genitalis behandeld?

Als je positief bent getest op herpes, kun je worden behandeld. Dit is echter niet in alle gevallen noodzakelijk. Bij ernstige klachten zal wel worden gekozen voor een behandeling. Het is in dat geval belangrijk dat behandeling start binnen 5 dagen na de symptomen of zo lang als de aandoening nog in ernst toeneemt. Herpes kan worden behandeld met een antiviraal middel: valaciclovir. Dit is een middel tegen virussen. 

Behandeling heeft tot doel om de klachtenduur te verkorten en de ernst van de klachten te verminderen, echter zal een behandeling geen volledige genezing van herpes teweeg brengen. Immers: herpes blijft levenslang in het lichaam aanwezig. 

Partnerwaarschuwing in geval van herpes genitalis?

Een partnerwaarschuwing van vorige partners is niet zinvol, maar het informeren van de huidige sekspartner wel. 

Wil je meer informatie over herpes genitalis? 

Raadpleeg dan de volgende websites: 

• Thuisarts
• Soa-Aids-Nederland

Wat zijn symptomen die passen bij herpes genitalis?

Veelvoorkomende herpes genitalis symptomen bij vrouwen:

• Blaasjes in of rond de vagina, in of rond de anus, of in de mond. 
• Koorts en algeheel gevoel van ziek zijn. 
• Een branderig gevoel bij het plassen.
• Afscheiding uit de vagina.
• Opgezette lymfeklieren, bijvoorbeeld in de hals of liezen.

Veelvoorkomende herpes genitalis symptomen bij mannen:

• Blaasjes op of rond de penis, in of rond de anus, of in de mond. 
• Koorts en algeheel gevoel van ziek zijn. 
• Pijn of een branderig gevoel bij het plassen.
• Opgezette lymfeklieren, bijvoorbeeld in de hals of liezen.